Tết Nguyên Đán ngày khởi đầu cho một năm mới là nét văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Tết đến gia đình nào cũng vậy, dù sang hay khó cũng chuẩn bị mâm cơm ngày Tết thịnh soạn với nhiều món ăn ngon và đặc biệt mà ngày thường không có; trước tiên là để cúng tổ tiên, ông bà mong được phù hộ cho con cháu một năm mới ấm no, hạnh phúc, sau là để cả gia đình vui vầy sum họp.
Bánh chưng xanh cùng với dưa hành
Trên bàn thờ tổ tiên của mỗi gia đình không thể thiếu bánh chưng xanh, là linh hồn của ngày Tết và là loại bánh có lịch sử lâu đời trong nền văn hóa ẩm thực của Việt Nam. Bánh chưng được làm từ loại gạo nếp ngon, đậu xanh, thịt heo và được gói vuông vức bằng lá dong sau đó đem luộc suốt 14 tiếng đến khi chín. Bánh dẻo, thơm mùi thơm của gạo nếp và có màu xanh của lá.
Dưa hành có vị cay cay, hơi chua được dùng ăn kèm với bánh chưng và các món ăn khác trong ngày Tết làm tăng thêm hương vị của thức ăn và còn giúp cơ thể dễ tiêu hóa thức ăn hơn.
Giò lụa và giò xào
Một món ăn cũng không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết của người Việt Nam từ xưa tới nay, chính là giò lụa và giò xào.
Giò lụa được làm từ thịt giã thật nhuyễn với nước mắm ngon rồi được gói thành hình ống bằng lá chuối xanh, sau đó cho vào nồi luộc hoặc hấp. Khi ăn thái thành từng khoanh, giò có màu trắng mịn, vài lỗ nhỏ trên bề mặt giò. Giò lụa có thể làm bằng thịt heo hoặc thịt bò.
Giò xào món ăn được làm từ các bộ phận của thủ lợn, cùng mộc nhĩ, nấm hương, hạt tiêu xào chín rồi dùng lá chuối hoặc khuôn để gói giò. Giò xào ăn giòn và thơm ngon của các gia vị gói kèm.
Thịt gà luộc một món ăn không thể không kể đến trong các dịp lễ tết, từ trước đến nay mọi người luôn tin rằng gà mang đến niềm may mắn, sự khởi đầu thuận lợi cho năm mới. Gà được lựa chọn những con tươi ngon, làm sạch rồi cho vào nồi luộc cùng với 1 số gia vị cần thiết. Gà luộc chín tới có màu vàng, không bị rách da và được chấm với muối chanh ớt.
Thịt kho tàu
Ngày xưa, mỗi khi tết cổ truyền đến thì gia đình nào cũng có một nồi thịt kho tàu, đây cũng là một trong các món ăn truyền thống của người Việt. Từ những miếng thịt heo tươi ngon và những quả trứng cút tạo ra một nồi thịt kho tàu thơm ngon và hấp dẫn người ăn trong ngày tết.
Xôi gấc
Màu đỏ của gấc là màu tự nhiên của đất trời, mang lại sự dung hòa, đồng điệu trong đời sống. Vì vậy món ăn này luôn được ưa thích trên mâm cơm cổ truyền là điều tất nhiên. Một đĩa xôi gấc được đơm chỉnh chu, cân đối và đầy đặn trên mâm cỗ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết không chỉ tạo ra sự dung hòa và thuận lợi cho năm mới mà còn gửi gắm giá trị tinh thần của ngày Tết truyền thống của dân tộc.
Thịt ngâm nước mắm có vị mặn ngọt, rất dễ kết hợp với nhiều món ăn khác nhau. Người miền trung thường kết hợp với các loại rau sống, bún gạo và bánh tráng để tạo thành món bánh tráng cuốn thịt heo, ăn rất ngon và vừa miệng. Đơn giản hơn, bạn có thể ăn kèm với cơm nóng, thêm một đĩa rau củ luộc nữa là chuẩn vị. Nếu có thời gian, bạn có thể thái nhỏ miếng thịt ngâm xào chung với các loại rau ăn cũng rất ngon.
Củ kiệu là loại củ đặc trưng của vùng sông nước Nam Bộ, được trồng nhiều ở các tỉnh Đồng Tháp, Bạc Liêu, Sóc Trăng… vào dịp cuối thu đầu xuân. Hình dáng cây kiệu rất giống hành, nhưng ít hăng hơn và củ cũng nhỏ hơn rất nhiều. Cứ mỗi độ Tết về, ngoài bánh tét là món ăn chính thì củ kiệu là món đồ chua mà nhà phải có. Có dưa kiệu chua ngọt, giòn giòn ăn kèm bánh tét hay thịt kho tàu… món ăn ngon hơn đỡ ngán hơn.
Bánh tét thường nấu rất lâu, mất khoảng 10 tiếng bánh mới chín và kỹ thuật canh lửa cho nồi bánh là cực kỳ quan trọng. Trước đây, bánh tét chỉ có hai loại nhân là nhân đậu mỡ và nhân chuối. Theo thời gian, đời sống phát triển, con người cũng đòi hỏi cao hơn nên bánh tét cũng từ đó mà có nhiều đổi mới. Không chỉ có hai loại nhân truyền thống, bánh tét giờ đã đa dạng các loại nhân như nhân thập cẩm, nhân lạp xưởng, nhân sâm… Không chỉ nội dung mà hình thức bánh cũng được đầu tư hơn, không còn đơn thuần là màu xanh của lá chuối, màu trắng của nếp mà còn có cả màu lá cẩm, màu lá dứa, màu gấc, đậu biếc.
Trên đây là những món ăn cổ truyền trong ngày Tết ở Việt Nam, mỗi món ăn lại mang một màu sắc, hương vị và có ý nghĩa riêng của nó, làm góp phần thêm hương vị vui tươi trong không khí những ngày Xuân.
Dịp Tết chính là cơ hội các bạn thể hiện sự khéo léo của mình làm nên các món ăn ngon để mời cả gia đình cùng thưởng thức./.
Ds. Trần Văn Chí – TTYT Phú Tân
